;UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

İÇİNDEKİLER 
TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ Tarih Öncesi Çağlar a. Taş Çağı

b. Maden Çağı

Tarih Çağları

İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

Kültür ve Uygarlık

Mezopotamya Uygarlığı

a. Sümerler

b. Akadlar

c. Elamlar

d. Babiller

e. Asurlular

KONU KAZANIMI:

Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;

Tarih öncesi çağlar ve tarih çağları ile bu dönemlerde meydana gelen gelişmeleri değerlendirebileceğiz.

TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ

Tarih Öncesi Çağlar

a.Taş Çağı (MÖ – 5.000)

b.Maden Çağı (MÖ – 1200)

Tarih ÇağlarıTarih MÖ. 3200 yılında Sümerlerin yazıyı bulmaları ile başlamıştır

Tarih MÖ yılında Sümerlerin yazıyı bulmaları ile başlamıştır. Tarih çağlara ayrılırken öncelikle yazının İcadı dikkate alınmıştır. Yazının bulunmasından önceki döneme tarih öncesi, yazılı döneme de tarihî dönem denilmiştir.

Tarih öncesi çağlar isimlendirilirken insanların ve toplumların kullandıkları araç ve gereçlerin cinsi, şekli ve hammaddesine göre isimlendirilmiştir.

MÖ Yazının İcadı

1. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR

TAS DEVRİ

(MÖ M.Ö. 5000)

Yazılı kayıt ve belgelerin olmadığı Tarih Öncesi Çağlar hakkında tarih bilimi en çok arkeolojiden yararlanır. Bu döneme ait bilgiler daha çok arkeolojik bulgulardan elde edilir. Yeni bulgularla birlikte bu döneme ait bilgilerimiz de değişebilir.

Tarih Öncesi Çağlar Taş Çağı ve Maden Çağı olarak ikiye ayrılır.

Kaba Taş ( Paleolitik ) Devri

Yontma Taş ( Mezolitik ) Devri

Cilalı Taş ( Neolitik) Devri

MADEN DEVRİ

(M.Ö M.Ö. 3500)

Bakır Devri

Tunç Devri

Demir Devri

Eski Taş (Paleolitik-Kabataş) Çağı (MÖ 600.000 - 10.000):

Yüz binlerce yıl süren bu dönem insanlık tarihinin en uzun dönemidir. Genellikle çakmak taşlarının yontulmasıyla şekillendirilmiş kesici, delici ve kazıcı aletler bu dönemin en belirgin buluntularıdır.

Tarihin bu döneminde insanlar tamamen doğaya bağlı kalmış, avcılık ve toplayıcılık ile hayatlarını sürdürmüşlerdir.

Hayvan postlarından giysi yaparak soğuktan korunmuşlardır.

Mağara ve kaya sığınaklarını barınak olarak kullanmışlardır.

Bu çağın sonlarına doğru mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri resimleri yapmışlardır.

Dünyada Paleolitik Döneme ait ilk izlere İspanya’daki Altamira, Fransa’da Lasque (Laskö) mağaralarında rastlanmıştır. Türkiye’de bu döneme ait kalıntıların bulunduğu yerlere Antalya’da Karain, Beldibi ve Belbaşı; Istanbul’da Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir. Yarımburgaz Mağarası, Türkiye’deki bilinen en eski yerleşim yeridir.

Eski Taş Çağı

Orta Taş (Mezolotik-Yontmataş) Çağı (MÖ 10.000 - 8.000):

Taşlar yontularak kullanıldığı için bu isim verilmiştir. Bu dönemde insanlar, Eski Taş Çağında olduğu gibi hayatlarını avcılıkla ve toplayıcılıkla sürdürmüşler; mağara ve kaya sığınaklarında yaşamaya devam etmişlerdir. Daha sonra buzullar erimeye başlamış ve bu dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur. Bu çağın en özgün buluntuları çakmak taşından yapılmış, mikrolit adı verilen ve günlük yaşamda kullanılmaya yönelik küçük araç gereçlerdir.

Orta Asya’da Mezolotik Çağa ait en eski yerleşim yeri Güney Tacikistan’daki Kuldara (Ceyhun Nehri’nin yukarı kısmı) bölgesidir. Türkiye’de bu dönemi aydınlatan merkezlerden bazıları Antalya’da Beldibi, Ankara’da Macunçay, Göller yöresinde Baradiz, Samsun’da Tekkeköy mağaralarıdır.

OrtaTaş Çağı

Yeni Taş (Neolitik-Cilalıtaş) Çağı (MÖ 8000 - 5500):

Mağara ve kaya sığınaklarında yaşayan insanlar, buzulların erimesiyle ovalara ve su kenarlarına inmişler; toprağı işlemeye başlayarak tarımsal üretime geçmişlerdir. İlk kez köylerin kurulduğu bu dönemde insanlar kendilerine ağaç dallarından ve kamışlardan kulübeler yapmışlar; korunmak amacıyla kulübelerini çamurla sıvamışlar, köylerin etrafını hendek ve çitlerle çevirmişlerdir. Bu çağda insanlar, yiyecek ve içeceklerini muhafaza etmek için kilden küp, çanak, çömlek yapmışlardır. Bazı bitkilerin liflerinden elbise dikmişlerdir. Köpek, at, koyun, keçi, sığır gibi hayvanları evcilleştirilmiştir.

Yeni Taş Çağına önce Ön Asya’da (Mezopotamya, Anadolu, Iran, Suriye) girilmiştir. Türkiye’de bu çağa ait kalıntılara Konya yakınlarında bulunan Çatalhöyük, Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü’nde rastlanmıştır. Çayönü Türkiye’de ve Güneydoğu Avrupa’da Yeni Taş Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya’da bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.

Yeni Taş Çağı

Bakır (Kalkolitik) Çağı:

Kalkolitik Devir (Bakır Taş Devri)

Cilalı Taş Devrinden Maden Devrine geçiş dönemidir. Çok kaba biçimde bakır ve taş eşyaların birlikte yapılıp kullanıldığı dönemdir.

Bakır Çağı

b. Maden Çağı (MÖ )

Bakır (Kalkolitik) Çağı:

Taş Çağının sonlarına doğru maden keşfedilmiştir. İnsanların ilk buldukları ve kullandıkları maden bakırdır. Bakırın tabiatta bol bulunması ve kolay işlenir olmasından dolayı bu madenden silah, günlük kullanıma yönelik kap kacak yapılmıştır. Altın ve gümüş madenleri daha çok süs eşya yapımında kullanılmıştır.

Türkiye’de bu döneme ait merkezler arasında Çorum’da Alacahöyük, Denizli’de Beycesultan, Çanakkale’de Kumtepe ve Truva, Samsun’da Ikiztepe gibi yerleşim yerleri bulunmaktadır.

Kayseri-Kültepe

Tunç Çağı:

İnsanlar zamanla bakırla birlikte kalayı eriterek daha sert bir karışım olan tuncu elde ettiler. Bu dönemde “site” adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuş, bunun ardından Mezopotamya’da Sümer ve Akad; Anadolu’da Hitit Devleti gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde tekerlek icat edilmiş, hayvanlar tarafından çekilen arabalar yapılmıştır. Bu devirde yazının bulunmasıyla Tarih Çağlarına geçilmiştir.

Türkiye’de bu dönemi aydınlatan en önemli merkezler arasında Ankara’da Ahlatlıbel, Kayseri’de Kültepe yer almaktadır.

Demir Çağı

Demirin bulunup işlenmesi insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biridir. Başlangıçta “dövme” tekniği ile demirden az sayıda araç üretilebilmiştir. Bu çağda, üretim artmış, ticaret ve silah yapım teknikleri gelişmiştir. Küçük şehir devletlerinin yerini büyük devletler almaya başlamıştır.

Anadolu’daki bazı yerleşim yerleri, tarih öncesi çağlarda kurulmuş, varlıklarını daha sonraki dönemlerde de devam ettirmiştir. Burdur’da Hacılar, Çanakkale’de Truva, Yozgat’ta Alişar, Çorum’da Alacahöyük bu tür yerleşmelere örnek gösterilebilir. Hacılar Höyüğü’nün etrafı duvarlarla çevrilidir. Bu duvar, düşman tehlikesine karşı yapılan surların ilk örneklerindendir.

Truva’da yapılan kazılarda üst üste dokuz şehir kurulduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu şehirlerin ilk beşi, Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’da yapılan kazılarda buranın yedi yerleşim katından oluştuğu anlaşılmıştır. Bunlardan ilk üçü, Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’dan elde edilen buluntulardan burada yaşayanların çanak ve çömlek yapımında ilerlemiş oldukları anlaşılmaktadır. Alacahöyük ise dört yerleşim merkezinden oluşmaktadır. Bunlardan ilk ikisi tarih öncesine, diğerleri ilk Çağa aittir. Kazılarda bulunan altın, gümüş ve bakırdan yapılmış güneş kursları, Orta Anadolu’da ileri bir uygarlığın varlığını göstermektedir.

Alacahöyük

BİLGİ NOTLARI 
İnsanlar tarih öncesi dönemlerden;

Günümüze yaklaştıkça tarihi çağlar arasındaki mesafenin giderek daralması;

Bilgi birikiminin artması,Teknolojinin gelişmesi, İnsanlar arasındaki etkileşimin artmasından kaynaklanmıştır.

İnsanlar tarih öncesi dönemlerden;

•Orta Taş Devrinde, klan

•Yeni Taş Devrinde, köy

•Tunç Devrinde, site şehir devletleri

•Demir Devrinde, büyük devletler halinde yaşamışlardır.

Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları dünyanın her yerinde aynı zamanda olmamıştır. Kimi yerler Taş Devrini yaşarken, kimi yerler maden devrini yaşamış olabilir.
Bunun nedeni;

Coğrafya, iklim koşulları ve iletişimin zayıf olmasıdır.

Ateşin bulunmasıyla insanlar ısınmışlar, yiyeceklerini pişirmişler, aydınlanmışlar, madenleri işlemişler ve birbirleriyle haberleşmişlerdir.

Yapılan bir kazıda sırasıyla;

Kil tabletler–Demirden araç gereçler–Tunçtan araç gereçler-Bakırdan araç gereçler–Topraktan araç gereçler-Taştan araç gereçler bulunur.

Tarih Öncesi Çağlarda olduğu gibi Tarih Çağları da bölümlere ayrılmıştır: İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ adlarını almıştır.

TARİH ÇAĞLARI

MÖ. 3200

375

1453

1789

İLK ÇAĞ

ORTA ÇAĞ

YENİ ÇAĞ

YAKIN ÇAĞ

M.Ö.3200 yıllarında Sümerlerin yazıyı bulmasıyla başlar.

M.Ö.375 yılında Avrupa Hunları’nın Avrupalı Kavimleri göç ettirmesiyle başlar.

1453 yılında İstanbul'un fethi ve Bizans’ın yıkılmasıyla başlar.

1789'da Fransız İhtilalı İle başlar.

Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur?

A) Bazı hayvanları evcilleştirme

B) Giyim kuşamda değişme

C) Tarımla uğraşma

D) Araç ve gereç yapma

E) Toplumsal dayanışma

Paleolitik Dönem'de insanlar;

•Mağara ve ağaç kovuklarında yaşamıştır.

•Avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişlerdir.

•Mağara duvarlarına resimler yapılmıştır.

Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişme olduğu söylenemez?

A) Sanat anlayışı 
B) Ticari faaliyetleri 
C) Yaşam tarzları

D) Geçim kaynakları 
E) Barınma şartları

Anadolu'da Tarih Dönemlerinin Mezopotamya ve Mısır'dan daha geç başlaması, Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden hangisinin bir sonucudur? (1994-ÖYS)

A) Yazının kullanılmasına daha geç başlanması

B) İstilaların daha çok olması

C) Siyasi birliğin daha geç kurulması

D) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması

E) Çeşitli inançlara sahip insanların bulunması

Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamalarının aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?

A) Bilgi birikimi ve aktarımı kolaylaşmıştır.

B) Tarihi çağların başlamasını sağlamıştır.

C) Bilimsel gelişmeler artmıştır.

D) Toplumların ekonomik uğraşları değişmiştir.

E) Yönetim, hukuk ve ticaret alanındaki bazı işlem ve uygulamalar kolaylaşmıştır.

İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve içecekleri korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları çağ, aşağıdakilerden hangisidir? (2013 LYS)

A)Orta Taş (Mezolitik)Çağı

B)Eski Taş (Paleolitik) Çağı

C)Yeni Taş (Neolitik) Çağı

D)Bakır Çağı

E)Demir Çağı

Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz? (2010 YGS)

A) Köylerin kurulması

B) Tarımla uğraşılması

C) Araç ve gereç yapılması

D) Dokumacılığın başlaması

E)  Hayvanların evcilleştirilmesi

Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir

Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir. İnsanlar mağara ve ağaç kovuklarında yaşamışlar, göçebe gruplar halinde avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmışlardır.

Buna göre bu dönemle ilgili olarak,

I. Tüketici bir özellik gösterir.

II. Yerleşik hayata geçilmemiştir.

III. Etkileşim ve kültürel ilişkiler hızlıdır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

Neolitik dönemin önemli merkezlerinden Çayönü'nde yapılan kazılarda:

l. Pazar yerleri.

II.Tapınak kalıntıları.

III.Sulama kanalları

buluntularına ulaşılmıştır.

Yukarıda verilenlerden hangileri Çayonü'nde ticari faaliyetlerin yoğunlaştığının kanıtı sayılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C)Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Tarım, ticaret ve sanayiye dayalı bir güce sahip olan "Çatalhöyük" Anadolu ve Dünya'da insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesidir.

Yalnız bu bilgilere göre Çatalhöyük İçin,

l. Sosyal dayanışma ve işbirliği vardır.

II. Değişik toplumlarla etkileşim içerisindedir.

III. Tarih Öncesi Devirler sırasıyla yaşanmıştır.

yargılarından hanelilerine kesinlikle ulaşılamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I. II ve III

Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? (2012 YGS)

A)Av etkinliklerinde evcilleştirilmiş köpeklerin kullanılması B)Tarımsal etkinliklerde değirmen taşları ve orakların kullanılması C)Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması

D)Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması

E)MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması

KONU KAZANIMI:

Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;

İlk Çağ uygarlıklarının oluşumuna ve yayılışına etki eden faktörleri açıklayabileceğiz.

Mezopotamya, Mısır, İran, Hint, Çin ve Doğu Akdeniz’de kurulan ilk uygarlıkların siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları ile bu uygarlıkların birbirleriyle etkileşimini kavrayabileceğiz.

İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

1.Kültür ve Uygarlık

2.Mezopotamya Uygarlığı

a.Sümerler (MÖ – MÖ.2350)

b.Akadlar (MÖ.2350 – MÖ.2100)

c.Elamlar (MÖ.3000 – MÖ.640)

d.Babiller (Amurrular) (MÖ MÖ.539)

e.Asurlular (MÖ.2000 – MÖ.609)

KÜLTÜR VE UYGARLIK

Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir. Bu değerler göç, savaş, ticaret gibi yollarla dünyanın farklı bölgelerine taşınmış ve kültürler arası etkileşim meydana gelmiştir. Bunun sonucunda zaman içerisinde uygarlık adı verilen milletlerarası ortak değerler oluşmuştur.

İnsanlar, ilk çağlardan itibaren verimli tarım alanlarını, su kenarlarını yerleşim yeri olarak seçmişler ve buralarda ilk uygarlıkların temellerini atmışlardır.

Anadolu, Mezopotamya, Mısır, iran, Çin ve Hindistan önemli uygarlıkların kurulmuş olduğu bölgelerdir. Sümer, Akad, Elam, Babil, Asur kültürleri Mezopotamya’yı; Hitit, Frigya, İyon, Lidya ve Urartu kültürleri ise Anadolu’yu önemli bir uygarlık merkezi hâline getirmiştir. Anadolu ve Mezopotamya’da olduğu gibi Orta Asya bozkırları ve Çin’in Sarı Irmak bölgesi de birer uygarlık merkezidir.

Kültür: Bir millete ait özelliklerdir ve bu nedenle daha çok milli özellikler gösterir.

Medeniyet: Birçok toplumun katkısıyla oluşur ve evrensel değerler içerir.

Buna göre İlk çağ'da görülen,

l. Piramitlerin yapılması.

II. Takvimin bulunarak geliştirilmesi.

III. Yazının kullanımının yaygınlaşması

durumlarından hangileri kültürel özellikler gösterir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I,II ve III

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

Mezopotamya Neresidir?

Anadolu, Akdeniz, Arabistan, İran, Hindistan ve Türkistan’da kurulan uygarlıkların kesişme noktası Mezopotamya Yunanca’da “iki nehir arasındaki ülke” olarak tanımlanmıştır. Fırat ve Dicle Irmakları arasında yer alan, oldukça verimli bir tarım havzasıdır.

Fırat

Dicle

Mezopotamya; Göç yolları üzerinde bulunması, Topraklarının verimli olması, İklimin elverişli olması, Irmaklarından sulama yapılabilmesi nedeniyle çok sayıda uygarlığa beşiklik yapmıştır.

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

32 a. Sümerler (MÖ MÖ 2350)

Mezopotamya’da ilk şehir devletlerini Sümerler kurmuşlardır. En önemlileri; Ur, Uruk, Kiş, Lagaş olan bu şehir devletlerine “site” adı verilmiştir. Bu devletler arasında siyasi ve ekonomik nedenlerle sık sık savaşlar yapılmıştır. Siteler, etrafı surlarla çevrili, “ziggurat” adı verilen tapınak ve onun etrafındaki evlerden meydana gelmiştir.

Yönetim: Sitelerin başlarında patesi veya ensi adı verilen krallar bulunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini iddia ederlerdi. Patesi çevresindeki sitelere hakim olursa “lugal” (Kral) Sümer ülkesine hâkim olursa “lugal kalma” (Büyük Kral) unvanını alırdı. Devlet yönetiminde krala yardımcı olan danışma meclisleri de bulunurdu. Aynı zamanda Sümer kralları, dinî törenleri idare eder, savaş sırasında ordunun başında bulunur ve hukuki yetkileri elinde toplardı. Kraliçe devlet işlerinde oldukça etkiliydi.

Sosyal Hayat: Sümer Devleti’nde krallar ve rahipler en üst sınıfı oluştururken halk, hürler ve köleler olmak üzere sosyal sınıflara ayrılmıştı.

Ordu: Sümerlerde köleler haricinde her erkek asker sayılmış, ordu yaya ve savaş arabalarını kullanan süvarilerden oluşmuştur.

Din ve İnanış: Çok tanrılı bir inanca sahip Sümerler ölümden sonraki yaşama inanmamışlardır. Gılgamış, Tufan ve Yaratılış destanları Sümerler tarafından meydana getirilmiştir.

Sanat-Mimari: Sümerler, ev ve tapınaklarını ateşte pişirilmiş kerpiç ve tuğlalardan yapmışlardır. Mimaride sütun, kubbe, kemer tarzını kullanmışlardır. Oymacılık, kuyumculuk, heykel vb. sanat dallarıyla ilgilenmişlerdir.

Ekonomi: Sümerler kara sabanı kullanarak kanallar, barajlar ve bentlerle seli  önleyip bataklıkları kuruttular, hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icad edip tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı.

Hukuk: Tarihte ilk yazılı kanunları Sümerlerde Lagaş kralı Urugakina MÖ yılında yapmıştır.

Sümer Çivi Yazısı

Bilim: Sümerler, astronomi alanında gelişmiştir.Ayrıca matematik ve geometride gelişme göstererek dört işlemi kullanmışlar, bölme ve çarpma cetvelleri hazırlamışlar, yüzey ve hacim ölçmeyi gerçekleştirmişler, daireyi 360 dereceye bölmüşlerdir.

Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca güneş saatini icat etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır.

Günümüz uygarlığının temeli olan ilk yazıyı (çivi yazısı), MÖ 3200 yıllarında, ilk kez Sümerler bulmuştur. İlk yazıları şekiller üzerine kurdular. Her varlık ve olay için bir şekil kullandılar.

 Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlerin yapmış oldukları Zigguratların kullanım alanlarından birisi değildir?

A)Din

B)Eğitim

C)Askeri

D)Ekonomi

E)Bilim

Tapınak Olarak

Okul Olarak

Tahıl Ambarı Olarak

Gözlemevi Olarak

b. Akadlar (MÖ MÖ 2100)

Sami kökenli Akadlar, MÖ 4000’de Arap Yarımadası’ndan gelerek Orta Mezopotamya’ya yerleşmişlerdir. Kral Sargon döneminde devlet hâline gelmişler; kısa sürede Mezopotamya’ya hâkim olmuşlardır. Başkentleri Agade şehridir. MÖ. 2100’de Gutiler, Akad İmparatorluğu’na son verdiler.

Sümer kültüründen etkilenen Akadlar, onlar gibi çok tanrılı bir inanca sahiptiler; kurdukları imparatorluk sayesinde Sümer kültürünü Ön Asya’ya yaymışlardır.

Tarihte İlk düzenli orduyu ve tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuşlardır. Dünyada bilinen ilk haritayı da Akadlar çizmiştir.

c. Elamlar (MÖ MÖ 640)

Mezopotamya uygarlığı içerisinde incelenen Elamlar, Mezopotamya bölgesinin dışında; Sümer ülkesinin doğusunda yaşamışlardır. Başkentleri Sus şehridir. Mezopotamya kültürü içerisinde eriyerek yok oldular.

Elamlar madencilik, çömlek yapımı ve seramik sanatında (Güzel Sanatlar) ilerlemişlerdir. Elamlar çivi yazısını kullanmışlardır.

d. Babiller (Amurrular) (MÖ 2100-MÖ 539)

Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur. Başkenti Babil’dir. I.Babil Devleti’nin Hititler tarafından yıkılmasından sonra MÖ 612’de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu devlet MÖ 539 yılında Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır. I. Babil Devleti’nin en güçlü Kralı Hammurabi dine dayalı devlet anlayışı yerine, gücünü ordudan alan mutlak krallık anlayışını getirmiştir. II. Babil Devleti'nin en güçlü hükümdarı Nabukadnazer'dir. Babil Kulesi ve Asma Bahçeleri bu dönemde yapılmıştır.

Hammurabi, ceza, mülkiyet, ticaret alanlarında döneminin en gelişmiş kanunlarını yapmıştır.

Babiller, Sümerlerin etkisi altında kalmışlar, tapınaklarına ziggurat adını vermişlerdir. Babiller, tıp ve astronomi alanında ilerlemişlerdir. Başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir. Mimari açıdan Mezopotamya’nın en gelişmiş uygarlığı Babillerdir. Babil’in Asma Bahçeleri bu alandaki en güzel örnektir.

NOT: Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Lagaş Kralı Urukagina tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.

Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından yararlanarak yeni kanunlar yapmıştır. Ancak Hammurabi kanunları Sümer kanunlarından daha serttir.

 e. Asurlular (MÖ MÖ 609)

Başkentleri Ninova olan Asurlular, Anadolu’da Kültepe, Alişar ve Boğazköy’de ticaret kolonileri kurmuşlardır. Bu koloniler aracılığıyla yazıyı Anadolu’ya taşımışlardır. Ticareti canlandırmak amacıyla Sard’dan başlayıp Ninova’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu kullanmışlardır.

Asya kökenli kavimlerle Arabistan kökenli Samilerin karışımından oluşan Asurlular, Yukarı Mezopotamya’da yaşamışlardır. Yaşadıkları topraklar tarıma elverişli olmadığı için hayvancılık ve ticaret ile uğraşmışlardır. Askerî güce dayalı bir imparatorluk kurmuşlardır.

Asurlular, Mezopotamya’da kurulan diğer devletlerde olduğu gibi çivi yazısı kullanmışlardır. Anadolu’daki ilk yazılı kaynaklar Asur tüccarlarının bıraktıkları Kültepe tabletleridir. Asurlular, tarihte bilinen ilk kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır. Heykeltıraşlıkta önemli gelişmeler gösteren Asurlular kabartmaları ünlüdür.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI DEĞERLENDİRME SORULARI

Mezopotamya’da kurulan ilk devlet hangisidir?

Tarihte bilinen ilk kanunları kim yapmıştır?

Mezopotamya’da en gelişmiş kanunları kim yapmıştır?

Tarihte bilinen ilk imparatorluğu kim kurmuştur?

Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kim kurmuştur?

Tarihte bilinen ilk kütüphaneyi kim kurmuştur?

Anadolu’ya yazıyı kimler getirmiştir?

Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?

Anadolu’daki ilk yazılı kaynaklar hangisidir?

Tarihte ilk kez yazıyı kimler kullanmıştır?

SÜMERLER

SÜMERLER (Urugakina)

BABİL KRALI HAMMURABİ

AKADLAR

AKADLAR

ASURLULAR

ASURLULAR

GÖZLEMEVİ-OKUL-TAHIL AMBARI-TAPINAK

KÜLTEPE TABLETLERİ

SÜMERLER

 Frigyalılar-Ankara/Polatlı

Aşağıdaki başkentlerden hangisi Mezopotamya'da yer almaz?

A)Agade B) Babil C) Ninova

D) Sus E) Gordion

Akadlar

Babiller

Asurlular

Elamlar

Frigyalılar-Ankara/Polatlı

Aşağıdakilerden hangisi Sümerlere ait bir özellik değildir?

A) Tarih çağlarını başlattılar

B) Patesi denilen rahip - krallar tarafından yönetilirlerdi.

C) Museviliği din olarak kabul ettiler.

D) Zİggurat adı verilen tapınakları vardı.

E) İlk yazılı kanunları yaptılar.

A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması

Tarih çağları Mezopotamya'da başlamıştır.“ diyen bir tarihçi aşağıdakilerden hangisini, bu yargısına kanıt olarak gösterebilir?

A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması

B) Sümerlerin kurdukları şehir devletlerinde yaşamaları

C) Bölgede temel ekonomik uğraş alanının tarım olması

D) Babillerin yazılı kanunlar hazırlamaları

E) Akad dilinin pek çok toplum tarafından diplomasi dili olarak kullanılması

İPUCU: Mezopotamya toplumlarının hangi alanlarda öncülük yaptığına dikkat etmelisin.

Sümerlerin yaptığı Urgakina Kanunlarında görülen;

I. mülkiyet hakkının güvence altına alınması.

II. çeşitli alanlarda halka özgürlüklerin tanınması.

III.yoksulların ezilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması

özelliklerinden hangilerinin sosyal bir devletin görevlerinin yerine getirilmesinin sağlanmak istendiği söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Mezopotamya toplumları, diğer bölgelerle kurdukları ticareti ilişkilerle komşularına genelde arpa, buğday ve darı gibi ürünler satmışlardır.

Buna göre Mezopotamya'yla ilgili olarak,

I.Tarıma elverişli bir bölgedir.

II.Eşitliğe dayalı bir toplum yapısı vardır.

III.Üretimi, komşularının ihtiyaçlarını karşılayacak niteliktedir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III