Y-DNA (Y-Kromozom) Testi Nedir?
Y-DNA genetik testi, on binlerce yıl geçmişe uzanan baba hattınızı tespit eder. Bu test sonucunda Y-DNA haplogrubunuzu öğrenirsiniz.
Y-DNA testinin kapsamı nedir?
Y-DNA testi, en yaygın genetik testlerden biridir. Bu test sonucunda binlerce yıl öncesine uzanan Y-DNA haplogrubunuz tespit edilmektedir. Y-DNA (veya Y-kromozomu)haplogrupları ise insan genetiğinde baba hattını ifade etmek için kullanılan terimdir. Y-kromozomu ilk erkekten itibaren babadan oğula aktarılan kromozomdur. Y-kromozomu binlerce yıl zarfında farklı toplumlarda veya coğrafyalarda zamana bağlı olarak mutasyona uğramıştır.
Y-kromozomu sadece erkeklerde bulunduğu için Y-DNA testi bayanlara yapılamamaktadır. Bayanlar Y-DNA testini babalarına veya erkek kardeşlerine yaptırabilirler.
Aşağıdaki görselde erkek bireylere y-kromozomunu ileten baba hattı görülmektedir. Dolayısıyla Y-DNA testi yaptırmak size sadece “babanızın babasının babasının …” şeklinde on binlerce yıl öncesine giden baba hattınızın tespit edilmesini sağlayacaktır.
Bir kaç nesilde küçük mutasyonlara uğrayan y-kromozomu, binlerce yıl zarfında büyük mutasyonlara uğramıştır. On binlerce yıl zarfında gerçekleşen bu büyük mutasyonlar, çeşitli sembolik harflerle (C haplogrubu/C-M130, R haplogrubu/R-M207) şeklinde ifade edilmektedir.
Binlerce veya yüzlerce yıl zarfında gerçekleşen daha küçük mutasyonlar ise alt SNP’lerle (C-M93, R-L23 gibi) ifade edilmektedir. Diğer bir ifadeyle, farzedelim ki haplogrubunuz R ise, bu size 32.000 yıl önceki dayandığınız atanızı gösterir. Yani R haplogrubu altında sınıflandırılanların baba hattı, 32.000 yıl önce aynı erkek bireye dayanmaktadır. R’nin alt dallarından olan R-L23 ise 6400 yıl önce gerçekleşen L23 mutasyonuna işaret etmektedir. Bu da R-L23 olan kişilerin baba hattının, tahmini olarak 6400 yıl önce yaşamış olan R-L23 mutasyonuna sahip erkek bireye dayandığını bize gösterir.
SNP’lerin yaş tahmini alanında uzman genetikçiler tarafından ileri düzey (big-y, fullgenome, yfull) test sonuçlarına göre yapılmaktadır. Yeni bulgular nedeniyle yaş tahminlerinde ufak değişiklikler olabilir.
Y-DNA test türleri nelerdir?
Özellikle FTDNA’da Y-DNA testinin farklı türleri yapılmaktadır. Şimdi kısaca bu test türlerine değinelim.
12 marker Y-DNA testi: Y-kromozomunda 12 farklı marker (segment) üzerinde yapılan y-str sayımıdır. 12 marker sonucu eşleşmeler, 5000 ilâ 30.000 yıl arasında yaşamış ortak bir ataya işaret edebilir. Örneğin, aşağıda birbiriyle 12 marker match (eşleşmiş) olan iki farklı kişiyi Y-DNA12 bazında karşılaştıralım.
Bu iki kişi YDNA12 testi yaptırdıklarında önce J-M172 (J2) olarak belirlenmişlerdir; daha sonra sayısal y-str sonuçlarındaki benzerlikten yola çıkarak SNP testi yaptırmışlar ve alt dalları tespit edilmiştir. 1 no’lu kit (Tatar)’ın J2 dalı L192 olarak belirlenirken, 2 no’lu kit (Türk)’ün J2 dalı L243 olarak belirlenmiştir. Her iki dal, 13.200 yıl önce aynı dalda (L25, ortak atada) birleşmektedir.
Bu iki kit, FTDNA’nın 12 marker eşleşmesinde birbiriyle eşleşmiş (match) olarak görünse de her ikisinin de baba hatları 13.200 yıl öncesinde yaşayan J2-L25 mutasyonuna sahip erkek bireyin soyuna dayanmaktadır. Ancak bilahare yaptırdıkları ek SNP testleri ile J2-L25’in hangi alt dalına mensup olduklarını tespit edebilmişlerdir.
Görüldüğü gibi 12 marker eşleşmeleri 15.000 yıla kadar uzanabilmektedir.
37 marker Y-DNA testi: Y-kromozomunda 37 farklı marker (lokasyon) üzerinde yapılan daha kapsamlı y-str sayımıdır. 37 marker bazında bir bireyle eşleşmeniz, baba hattınızın 500 ilâ 5000 yıl zarfında yaşamış ortak bir atadan geldiğine işaret edebilir. 37 marker bazında kaç marker’da eşleştiğiniz önemlidir. Eşleşme ne kadar çok marker’ı içeriyorsa baba hatlarınız birbirine o kadar yakın demektir. Ayrıca 37 marker testinin faydası, ileride SNP testi (alt dal belirleme) yaptırmak istediğinizde, 37 marker sonucunuzdaki y-str sayıları size yol gösterecektir, yani tahminde bulunmanızı sağlayacaktır.
67 marker Y-DNA testi: Y-kromozomunda yer alan 67 farklı marker (lokasyon) üzerinde yapılan genişletilmiş y-str sayımıdır. Baba hattınızın daha yakın dönemdeki eşleştirmeleri 67 veya 111 marker testleriyle belirlenebilir. Örneğin 37 marker testinde biriyle birebir eşleştiyseniz 67 marker’a yükseltme yaparak yakınlık düzeyi belirlenebilir.
Görüldüğü gibi Y-DNA testi yaptırarak yakın dönem soydaşlarınızı bulmak da mümkündür. Ancak mali sorun yaşayanlar için ilk başta Y-DNA12 testi önerilmektedir. Alternatif olarak daha ideal bir test olan Y-DNA37 testini de alabilirsiniz.
Y-DNA testi nereye yaptırılabilir?
Bünyesinde çok sayıda proje bulundurması, katılımcılar arasında Y-DNA eşleştirmesi yapması, 12 marker ve ilave SNP test yaptırma imkanını bulundurması gibi nedenlerle Y-DNA testinizi FamilyTreeDNA sitesinden almanızı tavsiye ederiz. En ucuz test olan Y-DNA12 test siparişini aşağıdaki sayfadan verebilirsiniz. Y-DNA12 genetik testinin fiyatı 59 dolardır. Aynı sayfadan farklı fiyatlara Y-DNA37, FamilyFinder (Otozomal DNA Testi) ve mtDNA (Anne hattı testi) de yaptırabilirsiniz:
Oğuz Türkleri Projesi test sipariş sayfası, https://www.familytreedna.com/group-join.aspx?Group=OghuzTurks
Y-DNA testi yaptıran ve Oğuz Türkleri projemize katılan katılımcıların sonuçlarına aşağıdaki sayfadan ulaşabilirsiniz.
Oğuz Türkleri proje sonuçları: https://www.familytreedna.com/public/OghuzTurks?iframe=yresults
Daha önce test yaptırmış olanlar veya test yaptıracaklar, kendini Türk olarak tanımlayanlar veya köklerinin Oğuzlara ya da diğer Türk budunlarına (Tatar, Kıpçak, Balkar, Gagavuz vb) dayandığını düşünenler, siz de Oğuz Türkleri projesine katılabilirsiniz. Projemize Türkiye, Azerbaycan, İran, Özbekistan, Kazakistan, Yunanistan ve Rusya gibi çeşitli ülkelerden Türklerin katılımı gerçekleşmiştir:
Oğuz Türkleri Projesi: https://www.familytreedna.com/groups/oghuz-turks
Farklı bir etnik gruba (Ermeni, Rum, Kürt, Arap vb) mensup iseniz Oğuz Türkleri projesi yerine, Anadolu Projesine katılmanızı öneririz (Anadolu projesine Türkler de katılmaktadır):
Anadolu Projesi: https://www.familytreedna.com/groups/anatolia
Y-DNA testi nasıl yapılır?
Y-DNA siparişi verdikten sonra iki üç hafta içerisinde adresinize küçük bir zarf gelecektir. Zarftan aşağıdaki malzemeler çıkacaktır. Aşağıdaki talimatları uygulayınız.
İşlemin yeme-içmeden en az bir saat sonra uygulanması gerekir. Ellerinizi mutlaka yıkamanız gerekir.
Pakette iki adet çubuk ve tüp bulunmaktadır. Önce çubuklardan birinin etiketini çıkarın. Çubuğun yumuşak uç kısmını (tırtıklı kısmı) sağ yanağınızın iç kısmına bir dakika boyunca yukarı aşağı ve daire şeklinde sürün. Yanak içi hücreler ne kadar iyi bulaşırsa örneğin kalitesi yüksek olacaktır. Ancak yanak içini kanatmamaya dikkat ediniz.
Tüplerden birini dik bir pozisyonda içindeki sıvıyı dökmeden dikkatlice açınız. Çubuğun yumuşak uç kısmını tüpün içine yerleştirin. Elinizle çubuğun üstüne hafifçe bastırdığınızda çubuğun uç kısmı tüpün içine düşecektir. Tüpü sıkıca kapatın. Tüp içindeki sıvı özeldir ve hücrelerin uzun süre muhafaza edilmesini sağlayacaktır.
En az dört saat sonra aynı işlemi diğer çubuk ve tüple yapmanız gerekir. İlk tüpte sağ yanak içini kullandıysanız ikincisinde sol yanak içini kullanınız. Zarfın içinden çıkan kağıdı doldurup imzalamayı unutmayınız. Paketiniz FTDNA’ya vardığında sonuçların açıklanmasıgenellikle 2 hafta ilâ 6 hafta sürebilmektedir.
Dikkat: İlgili firma FamilyTreeDNA (FTDNA) ile her hangi bir bağımız bulunmayıp, bu yazı Y-DNA genetik testi yaptıracaklara yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Sorularınızı bu sayfanın yorum kısmından iletebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder