12 Mayıs 2021 Çarşamba

KOZAN ADANA


KOZAN ADANA

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kozan
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
ÜlkeTürkiye
İlAdana
Coğrafi bölgeAkdeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamŞafak Gürçam[1]
 • Belediye başkanıKazım Özgan (SP)[2]
Yüzölçümü
 • Toplam1.690 km² (650 mil²)
Rakım120 m (390 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam130,495
 • Kır
-
 • Şehir
132,974
Zaman dilimiUTC+03.00 (TRS)
Posta kodu01510
İl alan kodu0322
İl plaka kodu01
Resmî site
Belediye

Kozan (Sis), Adana ilinin bir ilçesidir. Adana ovasının Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 69 km'dir. İlçe kuzeyde KayseriYahyalıFekeSaimbeyli; doğuda OsmaniyeKadirli; güneyde Ceyhanİmamoğlu; Batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²'dir. Adana'nın (metropoller hariç) iki büyük ilçesinden birisidir. Ayrıca Adana İl Sınırları içindeki en geniş (yüzölçüm olarak) ilçe durumundadır. Tarih boyunca önemli bir yerleşim olan Kozan Kilikya Ermeni Krallığı'nın başkentliğini yapmış olup Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemindeyse 1926'ya kadar vilayetlik (il statüsü) yapmıştır. Ancak 1926'da bazı milletvekilleri yüzünden vilayetliği lağvedilmiştir. Ayrıca vilayetken Fevzi Çakmak'ı TBMM'ye milletvekili olarak göndermiştir.

Profesyonel liglerde oynayan tek takımı Kozanspor'dur. 3.Ligde mücadele etmektedir. Kulüp tarihi boyunca bir 3.Lig bir Bölgesel Amatör Lig arası gidip gelse de 2015 yılında 3.Lige yükselmiş ve bir daha hiç düşmemiştir. İç saha maçlarını İsmet Atlı Stadında oynar.

İlçenin Kozan Dağı, Dengin Yoktur Kozan ve Kozan gibi çok sayıda tanıdık türküleri bulunmaktadır. Kozan TV ve Otağ TV adında iki televizyon kanalı, Kozan FMSis FM ve Kozan Barış FM adında da üç radyosu bulunmaktadır. 7 adet yerel gazetesi bulunan Kozan, İnternet haberciliğinde çoğu ilden ileri durumdadır. Eğitimde de oldukça iyi olan Kozan'ın Okuryazarlık Oranı çoğu ilçeden yüksektir. İlçede Çukurova Üniversitesi'ne bağlı yüksekokul mevcuttur. İlçeye 4 yıllık fakülte kurulmuştur. Ekonomide de yükselen güç olan Kozan'da Kozan Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Türkiye'nin birçok yerinde Kozan'dan göç etmiş olanların kurmuş olduğu, Kozan adını taşıyan yerleşim yerleri de mevcuttur (Kozanlı, KuluKozanlı, SomaKozan, ÇandırKozan, SerikHacılar vb).

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin bilinen en eski ismi Sis veya Siski'dir. Roma kontrolü altında şehire Flavias veya Flaviopolis denilmiştir.[3] Bizans döneminde ise şehrin eski Yunanca ismi olan Sision (Σίσιον) yaygınlık kazanmıştır.[4] Ermenicede şehre Sis (Սիս) veya Sissu denilmiştir. Şehre Kozan (Osmanlıca: قوزان) isminin verilmesi, aslen Gaziantep'in Kozan köyü kökenli Kozanoğlu Hanedanı'na (1689-1865) dayanmaktadır.[5]

Kozan adı eski Türkçede aynı zamanda bazı boyların totemi olan “Yaban Tavşanı” (İng. jack Rabbit, Hare) anlamına gelir. Genellikle Ogur Türkçesinde çok eskiden kullanılan “Ksoran” biçiminin, Ogur-Oğuz değişimiyle yani –r ve –s/z değişimiyle “Kozan” şeklini almasıyla oluşmuştur. Diğer Kuzey Türkçelerinde çoğunlukla “Kıyan-Kuyan-Koyon-Köyön-Kodan-koygun” biçiminde görülen bu kelime Türkiye’de Orta Anadolu’da “Göcen-Gocen-Gozan” biçiminde fakat “Yaban Tavşanı Yavrusu” anlamında kullanılır. Orta çağdan önce kaydı yoktur fakat kesinlikle iki nedenden dolayı daha eskidir. 1- bazı kuzey-doğu formları çok eski bir biçimi olan *Koḏan (Kozan) şeklindedir. 2- *Kuyan kelimesi Çuvaşca’daki (Ogur) eski *X/Ksoran biçiminin daha yeni bir formunun oldukça eski bir kanıtıdır ki burada –r ve -ḏ yani –s/z değişiminden dolayı *Koḏan (Kozan) biçimini alır. Diğer formları ise; Teleüt: Koyon/Köyön, Khakas: Kozan/Xozan, Tuva: Kodan/Koygun, Türkmen: Tawşan/ Dawuşğan, Bulgar: Tawşan ve Kıyan/Kuyan, biçimindedir.[6]. Ayrıca; Eski Uygurcada (8. yy.): Koyan/koyun, Çağataycada PdC: Koyan, Harezm’de: koyan, Codex Cumanicus'ta: Koyan, Biruni’de: Tuşkan, Kaşgarlı’da: Tavyişgan, «Imennik» Yıl 866 (Bul): Dvansh, Dovshon, Tatar: Kuyan, Taushan ve Karaçay-Balkar: K’on, olarak kayıtlıdır. Modern lehçelerde ise; Başkurd: kuyan, Nogay: Koyan, Kazak: Koyan, Kırgız: Koyon, Karakalpak: koyan, Altay: koyon / köyön, Leb (Lop/Karluk): koyon / köyön, Koyb: kozan, Sakha: Kozan, Şor: Kozan, Hakas: Hozan, ve bazı orta kuzey, orta güney ve kuzey batı lehçelerinde koyan vb. biçimlerdedir.[7]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

1893 yılında Osmanlı Devleti tarafından yapılan nüfus sayımına göre Sis (Kozan) kazasının nüfusu 32.507 kişidir. Bunun %56'sı Müslümanlardan (çoğunluğu Türk), %43'ü Gayrimüslimlerden (çoğunluğu Ermeni) oluşmaktaydı.[8] Kazada 18.338 Türk (Müslüman), 14.026 Ermeni, 56 Katolik ve 87 Protestan yaşamaktaydı.[8] Aynı yılda Kozan sancağının toplam nüfusu 84.312 idi. Bunlardan 55.269 (%66) Müslüman ve 29.043 (%34) gayrimüslim idi.[8]

İlçenin nüfusu 31 Aralık 2020 tarihinde açıklanan ADNKS kesin sonuçlarına göre 132.974'tür.

YılToplamŞehirKır
1965[9]92.88520.23672.649
1970[10]104.56926.09778.472
1975[11]115.67932.04583.634
1980[12]130.80042.46288.338
1985[13]143.37350.32493.049
1990[14]117.70454.45163.253
2000[15]130.87575.83355.042
2007[16]123.98072.46351.517
2008[17]124.66972.72751.942
2009[18]125.81374.52151.292
2010[19]127.10076.86450.236
2011[20]127.80478.58749.217
2012[21]127.92679.94347.983
2013[22]128.153128.153veri yok
2014[23]128.893128.893veri yok
2015[24]129.242129.242veri yok
2016[24]129.985129.985veri yok
2017[24]130.456130.456veri yok
2018[24]130.495130.495veri yok
2019[24]131.633131.633veri yok
2020[24]132.974132.974veri yok

Not 1: 1987 yılında İmamoğlu ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Not 2: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kozan ilçe merkezi ve köylerin tamamı Müslüman Türklerden oluşmaktadır, etnik yapıda farklılık yoktur. Ancak az sayıda Balkan Göçmeni bulunur. İlçenin bugünkü görünümde dış savaşlar sırasındaki dış göçler etkilidir. Özellikle Aydın-Söke, Musul-Kerkük ve Bulgaristan ve Makedonya göçmenleriyle yerli Halk olan Varsak, Karakeçili, Sarıkeçili Türkleriyle beraber bölgedeki Türk nüfusunu oluşturur. Türklerden ayrı olarak Toros Arapı denen Arap ırkı Torosların eteklerinde yaşarlar.

Mahalleler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozan'ın 103 mahallesinin 18'i merkezde bulunmaktadır. Merkez mahallelerinde 90.908 kişi (% 69,7) yaşamaktadır. En uzak mahallesi ise 79 km uzaklıktaki Y.Keçili'dir. Merkez mahalleleri dışında nüfusu en fazla olan mahalle, 1.540 kişi ile Hamam'dır. Kozan'nın nüfusu 2017 yılında %0,36 kişi artmıştır.

Kozan ilçesinin mahallelerinin ilçeye uzaklığı, rakımı ve nüfusu

SıraMahalleKm*RakımNüfus
2016[25]2017[26]20182019
1Ağlıboğaz Mah.4,76.1006.211
2Arslanpaşa Mah.1,04.2084.201
3Bağlar Mah.2,21.3281.436
4Cumhuriyet Mah.1,25.8065.966
5Çanaklı Mah.2,98.1628.275
6Eskikabasakal Mah.3,9656656
7Güneri Mah.5,32.0562.086
8Hacımirzalı Mah.2,41.204849
9Hacıuşağı Mah.0,65791.192
10Karacaoğlan Mah.2,210.34311.225
11Mahmutlu Mah.1,83.4003.314
12Şevkiye Mah.4,87.4567.458
13Taş Mah.1,2692686
14Tavşantepe Mah.2,95.9756.019
15Tufanpaşa Mah.0,512.84112.655
16Türkeli Mah.3,411.69511.763
17Varsaklar Mah.3,86.3186.400
18Yarımoğlu Mah.1,9519516
Kozan (Merkez)13589.33890.908
19Acarmantaş Mah.18,11281.0601.040
20Akarca Mah.33,47514748
21Akçalıuşağı Mah.38,7959636620
22Akdam Mah.34,87541.1161.101
23Akkaya Mah.76,51.885141134
24Alapınar Mah.17,764118111
25Andıl Mah.13,7871106105
26Arslanlı Mah.16,058974914
27Aydın Mah.33,1277841838
28Ayşehoca Mah.22,938493473
29Bağözü Mah.17,1444244248
30Bağtepe Mah.23,93251.1641.122
31Boztahta Mah.35,3730594574
32Bucak Mah.13,7891.1901.137
33Bulduklu Mah.15,049489469
34Çamdere Mah.29,4678318346
35Çamlarca Mah.30,6622145142
36Çandık Mah.8,9203710715
37Çelenuşağı Mah.43,8777106102
38Çobanpınarı Mah.10,899388355
39Çokak Mah.16,345250228
40Çukurören Mah.12,379385391
41Çulluuşağı Mah.29,6653332351
42Çürüklü Mah.30,8775267256
43Damyeri Mah.23,1190437434
44Dikilitaş Mah.14,592406385
45Dilekkaya Mah.27,532370398
46Doğanalanı Mah.42,8319521501
47Duraluşağı Mah.9,6247114108
48Durmuşlu Mah.8,8317392410
49Düzağaç Mah.19,0675317310
50Enizçakırı Mah.39,8822312306
51Ergenuşağı Mah.52,7833306284
52Eskimantaş Mah.17,8390590578
53Faydalı Mah.16,0451.2651.238
54Ferhatlı Mah.14,06141.1341.171
55Gazi Mah.18,3451.3961.398
56Gedikli Mah.11,0384465457
57Gökçeyol Mah.22,0482326
58Gökgöz Mah.41,3590159159
59Görbeyaz Mah.73,7803228223
60Hacıbeyli Mah.21,640863531
61Hamam Mah.16,6701.5911.540
62Ilıca Mah.15,81361.0431.045
63Işıkkaya Mah.62,6765194177
64Işıklı Mah.9,395761749
65İdemköy Mah.12,0119561547
66Kabaktepe Mah.34,69505250
67Kahveli Mah.6,8317381382
68Kalkumaç Mah.71,2991195206
69Kapıkaya Mah.72,21.155238227
70Karabucak Mah.29,6672257257
71Karacaören Mah.15,0166240232
72Karahamzalı Mah.25,4464340332
73Karanebili Mah.27,6695116112
74Kemerköy Mah.11,0218162167
75Kıbrıslar Mah.36,0722177179
76Kızıllar Mah.63,61.058980981
77Kızlarsekisi Mah.46,7620284270
78Köseli Mah.13,7367305299
79Kuytucak Mah.24,2696658623
80Kuyubeli Mah.38,9902354357
81Kuyuluk Mah.12,899290273
82Mahyalar Mah.34,0637241224
83Marankeçili Mah.58,01.038269264
84Minnetli Mah.28,2621153151
85Orçan (Dağlıca)Mah.20,5534253237
86Oruçlu Mah.11,0269370374
87Örendere Mah.19,4977163173
88Özbaşı Mah.23,3762141144
89Pekmezci Mah.12,454524490
90Postkabasakal Mah.23,1337682656
91Salmanlı Mah.37,0502143129
92Şerifli Mah.42,0903333325
93Tepecikören Mah.26,71581.3231.290
94Tufanlı Mah.7,6103336316
95Turgutlu Mah.8,42681.4851.501
96Turunçlu Mah.12,9153404391
97Velicanlı Mah.39,91.001170165
98Yanalerik Mah.39,9892146141
99Yassıçalı Mah.10,864887873
100Yeniköy Mah.12,5210359352
101Yukarıkeçili Mah.79,01.065288268
102Yüksekören Mah.16,7203850820
103Zerdali Mah.25,7340536522
Kozan (Kırsal)40.64739.548
Kozan (İlçe)129.985130.456

* Km,  Cumhuriyet Mahallesi'nde bulunan kaymakamlığa olan uzaklıktır.

Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Kazım Özgan (2019- )
  • Musa Öztürk (2014-2019)
  • Kazım Özgan (2004-2014; 2 dönem)
  • Mehmet Açıkgöz (1994-2004; 2 Dönem)
  • Mustafa Azgın (1977-1984 / 1989-1994; 2 Dönem)
  • Ersan Arıkan (1984-1989)
  • A. Kuddusi Çalatlı

Coğrafi konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ http://www.kozan.gov.tr/ozgecmis
  2. ^ http://www.kozan.bel.tr/
  3. ^ 1911 Encyclopædia Britannica, s.v. 'Sis'
  4. ^ William Mitchell Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor, p. 385 12 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ A.G. Gould, "Ḳōzān" Encyclopaedia of Islam (2nd ed.) s.v.; print edition 9789004161214, 1960-2007
  6. ^ An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, syf. 678, Sir GERARD CLAUSON, Oxford, 1972
  7. ^ Hauenschild 2003: 200
  8. a b c Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. ss. 178-186. ISBN 9780299091606. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014.
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  24. a b c d e f
  25. ^ TÜİK 31 Ocak 2017 verileri
  26. ^ TÜİK 1 Şubat 2018 verileri

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

vefk-örnekleri-111

  vefk-örnekleri-111 vefk-örnekleri-111 by Charion Charion